Bireyin yaşantısı içerisinde farkındalığının yüksek olması ve bu farkındalıkla birlikte başa çıkabilme mekanizmasını güçlendirmesine duygusal esneklik denilir.

Duygusal esnekliği bir hacı yatmaz oyuncağı gibi düşünebiliriz. Çeşitli darbeler alırlar fakat aynı noktaya aynı şekilde geri dönerler. Bunu duygu, düşünce ve davranış üçgeni olarak düşünürsek, bu sistemin içerisinde bu üç terimin birbiriyle dengeli olması halinde duygusal esnekliği sağlayabiliriz.

Duygu nedir diye düşünecek olursak, duygu bizim doğduğumuz andan itibaren hissettiğimiz merkezi bir rol oynayan psiko fizyolojik bir terimle olarak tanımlayabiliriz. Duyguları olumlu ve olumsuz olarak ikiye ayırmamız önemli bir konudur. Çünkü genellikle olumsuz duygularla baş edebilmemiz bizim duygusal esnekliğimiz açısından önemlidir.

Diğer bir sistem ise düşünce sistemimizdir. Düşüncelerimiz doğduğumuz andan itibaren şemalar diye tanımladığımız, ona göre bakış açısıyla hayatımızda ilerlediğimiz bir düşünce kalıplar ağıdır. Mesela şöyle düşünebiliriz. İşten eve gittiğinizde ezberlediğimiz yol, döndüğünüz tabak ya da trafik ışıklarını ezbere bilirsiniz ve bunları otomatik olarak yaparsınız. İşte biz burada otomatik şemalar diye tanımlıyoruz.

Şemaların içerisinde bir de düşünce sistemlerimiz vardır. Bunlara da yine 2 ayırırız. Birisine olumlu, diğerine olumsuz deriz. Olumsuz otomatik düşünceler bazen bir kısır döngü haline geldiklerinde hayatımızı bazen kontrolünün dışında imiş gibi yönetmenize sebep olabilir.

Bu olumsuz otomatik düşünceleri düşünce tuzakları içerisinde birlikte incelememiz gerekiyor. Duygusal esnekliği kontrol edebilmemiz için son olarak davranışlarımızın da bununla bir bütün içerisinde olması gerekiyor.

Peki, bu davranış dediğimiz şeyler nedir? Bunları hem beden dili olarak hem de duygu olarak düşünebiliriz. Yani hissettiğimiz olumsuz ve olumlu duygular. Vücudumuzda hissettiğimiz belli noktaları vardır. Mesela olumsuz duygulardan öfkeyi hissettiğimizde vücudumuzun bir yerinde bunu çok yoğun bir şekilde hissedebiliriz. Bunu kontrol etme kısmı neden zordur diye konuşacak olursak burada biraz beynin işlevlerinden bahsetmemiz gerekir.

Beynimiz sağ ve sol beyin olarak iki bölümden oluşmaktadır. İlk olarak bir kişiyle karşı karşıya ilişki kurduğumuzda sağ beynimiz aktif olur. Sağ beynimizde daha ilkel çalıştığı için daha hızlı tetiklenir ve düşünmeden bazı davranışlarda bulunmamıza sebep olabilir. Bunlar genelde olumsuz sonuçlanan davranışlar diye özet diyebiliyoruz.

Sol tarafımız ise bize diğer canlılardan ayıran, mantıklı düşünmemizi sağlayan konuşma becerimizi sağlayan kısımdır. Bizim bir ilişki kurarken duygusal esnekliği hayatımızda merkezi olarak yöneten bilmemiz açısından sol beyni aktif hale getirmemiz gerekiyor. Yani sağ beyinden gelen ilk bilgiyi bir zaman içerisinde sol beyne doğru yönlendirerek orada bir işlemden geçirip bu şekilde davranış servislerimizi aktif hale getirmemiz ilişkiler açısından daha olumlu olacaktır.